Als je een BDSM-spel speelt, loop je bepaalde risico’s. Deze probeer je vaak zo klein mogelijk te houden. Hetzelfde geldt voor het gebruik van speeltjes. Ook hierbij wil je nadelige gevolgen, zoals infecties, graag zoveel mogelijk proberen te vermijden. DurLlwyd heeft een nuttig artikel geschreven over waar je allemaal op moet letten en hoe je je speeltjes zo schoon mogelijk kan houden, deze is door Alla[S]ea vertaald.
BDSM speeltjes en het risico op infecties
Alle BDSM speeltjes hebben het risico om pathogenen* van de ene op de andere persoon over te brengen als speeltjes voor meer dan één persoon gebruikt worden. Veel mensen zijn ervan op de hoogte dat ze speeltjes die in contact zijn gekomen met lichaamsvloeistoffen, zoals butpluggen, ballgags en messen, zorgvuldig moeten desinfecteren. Maar speeltjes met een kleiner risico op contact met lichaamsvloeistoffen zoals touw, handboeien, floggers en paddles worden vaak vergeten. Touw kan de huid schuren en daarbij een minimale hoeveelheid aan bloed absorberen, zonder dat je het merkt. Floggers kunnen kleine plekjes in je huid maken en daardoor vervuild raken. Onder bepaalde omstandigheden kan zelfs zweet een overbrenger zijn van ziektes. Het is daarbij erg belangrijk dat je begrijpt dat een klein risico niet gelijk is aan geen risico. Om de risico’s zo klein mogelijk te houden, moeten alle speeltjes grondig gereinigd worden voordat ze opnieuw of voor een ander persoon gebruikt worden.
Micro-organismen en pathogenen
De robuustheid van micro-organismen varieert aanzienlijk. Sommigen zijn makkelijk te vernietigen, anderen zijn bijzonder lastig te neutraliseren. Micro-organismen verschillen ook in resistentie** voor specifieke desinfectiemethoden. Sommigen zijn bijvoorbeeld hitte-gevoelig terwijl anderen hitte-resistent zijn. Omdat het HIV virus relatief makkelijk te neutraliseren is, wordt er soms aanbevolen om het speeltje heel simpel even te laten luchten twer desinfectie. Er zitten alleen wat haken en ogen aan deze aanbeveling: HIV is inderdaad niet het meest stabiele pathogeen, maar het kan veel langer overleven dan je zou verwachten. Hoe lang is afhankelijk van het substraat (lichaamsvloeistof) waarin het virus wordt meegedragen.
Bovendien is HIV niet het enige pathogeen waar we ons zorgen om zouden moeten maken. Hepatitus (leverontsteking) bijvoorbeeld komt vaker voor en is besmettelijker dan HIV. Hepatitis B en C zijn in dit geval het belangrijkst. Er zijn behandelingen mogelijk maar deze bieden niet altijd genezing en de kans is aanwezig dat de ziekte chronisch wordt en dus nooit meer over gaat. Voor hepatitis B is een vaccin beschikbaar. BDSM beoefenaars kunnen hun huisarts raadplegen om de voordelen van het vaccineren te ontdekken. Voor hepatitis C is helaas geen vaccin beschikbaar waardoor het ook na vaccinatie voor hepatitis B opletten blijft.
Desinfectie methoden
Omdat er zoveel ongewilde micro-organismen zijn, is het praktisch gezien niet mogelijk om elke desinfectie methode te testen voor alle pathogenen. Het is aannemelijker om de methoden te evalueren met een paar micro-organismen waarvan we weten dat ze lastig te doden zijn en om die vervolgens te gebruiken als referentiekader. Hepatitus B en C komen relatief gezien vaak voor en kunnen zich relatief gezien makkelijk anpassen en zijn daarom goede kandidaten. In het algemeen zullen methoden die deze virussen doden, ook het HIV virus neutraliseren. Een andere goede referentie om te gebruiken zijn sporen van bacteriën***. Endosporen hebben een beschermende laag opgebouwd uit eiwitten om zich heen en zijn daarom een goede vertegenwoordiger van de andere vegetatieve vormen van bacteriën.
Veel van de aanbevolen methoden om BDSM speeltjes te reinigen zijn in het beste geval maar marginaal effectief. Daarbij moet je in gedachten houden dat geen enkele reinigingsmethode 100% veilig is en zelfs de medische op hitte gebaseerde sterilisators kunnen ongemerkt mechanische fouten hebben waardoor ze niet meer (goed) werken. Als je er 100% zeker van wilt zijn dat pathogenen niet van de ene op de andere persoon worden overgebracht, dan moet je je speeltje maar voor één en dezelfde persoon gebruiken. Het gebruiken van een speeltje voor een ander brengt namelijk altijd een risico met zich mee. Als je toch je speeltjes wilt delen, moet je de risico’s zoveel mogelijk proberen te verkleinen. Dat kan gedaan worden met de methodes die hieronder beschreven zijn.
Sterilisatoren
Er zijn verschillende typen sterilisatoren gebaseerd op hitte. De twee meest gebruikelijke zijn drogen door middel van hitte en stoom. Stoom sterilisatoren (autoclaven) kunnen gebruikt worden voor veel verschillende materialen. De exacte temperatuur, druk en cyclustijd variëren per model. Hoe hoger de temperatuur, hoe hoger de druk en hoe korter de sterilisatie cyclus. Stoom sterilisatoren gebruiken een temperatuur van ongeveer 133°C. Bij hitte sterilisatoren ligt die temperatuur boven de 160°C om micro-organismen te vernietigen.
Sterilisatoren die op hitte zijn gebaseerd zijn vrij effectief en vernietigen bijna alle typen micro-organismen, maar ze kunnen alleen gebruikt worden voor speeltjes die bestand zijn tegen hoge temperaturen. Als je geïnteresseerd bent in een sterilisator, kun je met even zoeken op internet de namen van de verschillende fabricanten achterhalen. Bedenk je echter wel dat de hoge prijs van deze apparaten niet betekent dat ze een magische werking hebben. Op welke manier ze gebruikt worden, bepaalt onder andere de mate van effectiviteit.
Water koken
Een andere veel gebruikte manier om speeltjes te desinfecteren is ze koken in water. Als je dit voor 20-30 minuten doet zullen de meest voorkomende micro-organismen geneutraliseed worden. Je speeltje wordt hiermee alleen niet steriel, want endosporen van bacteriën kunnen dit overleven.
Vloeibare ontsmettingsmiddelen
Het gebruiken van vloeibare ontsmettingsmiddelen is misschien wel de meest geschikte manier om speelgoed te desinfecteren. Om het meest efficiënt te zijn, moeten de speeltjes eerst geschrobd worden en daarna ongeveer 30 minuten in het desinfectiemiddel ondergedompeld worden. Er zijn twee redenen voor de lange tijd dat de speeltjes in contact moeten zijn met het desinfectiemiddel. Allereerst is deze tijd nodig om de pathogenen te neutraliseren en als tweede, moet de vloeistof ook het speeltje kunnen penetreren om zo de opgedroogde lichaamsvloeistoffen op alle plekken af te breken.
Niet al het materiaal waar BDSM speeltjes van zijn gemaakt is bestand tegen vloeibare ontsmettingsmiddelen. Je kan dit testen door een druppel van het desinfectiemiddel op een onopvallende plek van het speeltje te plaatsen en deze helemaal op te laten drogen. Is het speeltje daarna intact, dan kun je het speeltje ermee schoonmaken zoals hierboven beschreven. Deze test is niet de perfecte manier om te bepalen hoe goed een speeltje tegen het vloeibare middel bestand is, maar brengt wel duidelijk aan het licht of het speeltje er enigszins tegen kan of niet.
Leer is bijzonder lastig te desinfecteren zonder slijtage of scheuren te veroorzaken. Leer is een biologisch materiaal en desinfectiemiddelen kunnen de biologische structuur aantasten. Na het desinfecteren van leer met een vloeibaar ontsmettingsmiddel, moet het leer grondig gedroogd worden voordat het behandeld wordt met olie of een conditionermiddel speciaal voor leer. Met leer komt het erop neer dat je achteruitgang van het speeltje door het schoonmaken moet accepteren, of het leren speeltje niet moet uitlenen aan anderen om zo het risico op overbesmettingen te verkleinen.
Een andere zorg omtrent het gebruik van vloeibare desinfectiemiddelen is dat ze giftig kunnen zijn. Al het speelgoed dat in contact komt met lichaamsopeningen (vooral de mond) moet grondig en herhaaldelijk nagespoeld worden met water om overtollig desinfectiemiddel te verwijderen.
Chlorine is in het algemeen het best beschikbare desinfectiemiddel. De goedkoopste en meest effectieve manier om chlorine te gebruiken is 1 kopje huishoudchloor te mengen met 10 kopjes warm water. Een verse 1:10 oplossing bevat ongeveer 5000 ppm beschikbare chlorine. Er is aangetoond dat deze hoeveelheid het meest effectief werkt tegen hepatitus C (1) en endosporen (4). Chlorine is echter wel corrosief en wordt niet aanbevolen voor leer, latex of niet-roestvrij staal. Het doet zijn werk wel netjes voor plastics en speelvloeren. De chlorine hoeveelheid in de gemaakte oplossing neemt met de tijd af, dus je moet voor elk gebruik wel even een verse oplossing maken.
Fenol wordt vaak gebruikt in mondspoelingen en desinfectiemiddelen voor oppervlakten (bijvoorbeeld Lysol). Het is erg effectief tegen de meeste vegetatieve bacteriën en virussen die een beschermend laagje om zich heen hebben, zoals hepatitus B (5). Het is niet effectief tegen ‘naakte’ virussen en endosporen. Omdat fenol vaak gebruikt wordt om dingen mee schoon te maken, zijn er veel soorten verkrijgbaar. Een korte zoektocht op internet naar ‘phenolic desinfectants’ geeft een lange lijst van producten. Ideaal zijn middelen waarmee je een sopje/oplossing kan maken om het middel in te laten weken. Sprays zijn aanzienlijk minder effectief. In het algemeen tasten fenols speeltjes nauwelijks aan.
Povidonjodium oplossingen zoals betadine zijn breed-werkende microbiciden****, die als effectief zijnde worden geaccepteerd tegen hepatitus C en vele andere micro-organismen. Deze oplossingen zijn deels effectief tegen endosporen en duurder dan andere typen desinfectiemiddelen. Vraag altijd eerst aan de sub of deze allergiën heeft tegen jood voordat je een speeltje gebruikt dat hiermee gereinigd is, sommige mensen kunnen er niet tegen. Povidonjodium oplossingen zijn niet corrosief en zijn veilig voor veel verschillende soorten materialen. Ze kunnen sommige materialen wel kleuren, maar met warm water kan dit bij de meeste materialen makkelijk weg worden gespoeld.
Ethanol en isopropanol in concentraties tussen 90% en 70% worden geclassificeerd als middenniveau desinfectiemiddelen. Hogere concentraties zijn zelfs minder effectief. Het is aangetoond dat alcohol effectief is tegen hepatitus B en HIV en er wordt ook vanuit gegaan dat alcohol effectief is tegen hepatitus C (3). Alcohol is verder goed te gebruiken tegen de meeste vegetatieve vormen van bacteriën, maar niet tegen endosporen of ‘naakte’ virussen. Het meeste materiaal dat gebruikt wordt voor speeltjes kan goed tegen alcohol. Waar je alleen op moet passen, is dat alcohol licht ontvlambaar is.
Er zijn vele andere chemicaliën die voor desinfectie gebruikt kunnen worden, bovenstaande voorbeelden zijn alleen om een overzicht te geven van de middelen waar makkelijk aan te komen is. Het is waar dat er geen makkelijke methode is om alle speeltjes te steriliseren, maar de risico’s kunnen aanzienlijk verlaagd worden met een klein beetje zorg.
Eén uitzonderlijk speeltje
Toch is er één speeltje dat alleen voor eenmalig gebruik dient: naalden. Naalden maken prikwonden in de huid, hierbij ontstaan gaatjes waar gemakkelijk infecties in kunnen ontstaan. Er mag geen poging gedaan worden tot het schoonmaken van naalden voor hergebruik. Het risico dat een naald nog een minieme hoeveelheid van een pathogeen bevat en dat dit in de huid terecht komt, is te groot om hergebruik te rechtvaardigen. Nieuwe steriele naalden kunnen worden verkregen in medische winkels en webshops. Om te voorkomen dat de persoon die de naalden zet zich prikt aan een gebruikte naald is het verstandig om een naaldencontainer te hebben. Voordat je aan een naaldenspel begint is het verstandig je eerst te verdiepen in de verschillende soorten naalden en te leren hoe je veilig een naald bij iemand zet. Voor meer informatie kan je het artikel over een naaldenspel lezen.
Nog een paar tips
Naast het zorgvuldig desinfecteren van speeltjes, zijn er een aantal andere stappen die je kan nemen om het risico op infecties te verkleinen. Eén van de simpelste is speeltjes bedoelt voor in je mond, vagina of anus bedekken met een condoom van latex of ptc. Gebruik hiervoor nooit condooms van lamsvacht, die bieden geen bescherming tegen ziekten. Condooms moeten geen vervanging worden van het desinfecteren van gedeelde speeltjes, maar het kan wel gebruikt worden als extra voorzorgsmaatregel. Bovendien mogen speeltjes nooit verplaatst worden van de anus naar de vagina, zonder deze zorgvuldig te reinigen. Het risico op infecties is anders te groot. Tot slot geldt algemene hygiène. Als een sub viezigheid of feces op zijn huid heeft zitten en hij/zij wordt daarna bewerkt met een flogger, is de kans op infectie veel groter. Hetzelfde geldt voor een flogger die over een vieze vloer wordt gehaald tijdens het spelen.
BDSM kan een redelijk veilige activiteit zijn als je voorzorgsmaatregelen neemt. Houd daarbij in gedachten dat er geen methode of voorzorgsmaatregel is die als vervanging kan dienen voor het kennen van je partner en zijn/haar verleden. Als je twijfelt, gebruik dan de “één speeltje, één persoon” regel. Die is altijd het veiligst.
* pathogenen: ziekteverwekkers van biologische oorsprong
** resistentie: betekent in dit artikel hoe goed een micro-organisme zich kan verweren tegen een desinfectiemiddel. Een makkelijker woord voor resistentie is weerstand.
*** sporen van bacteriën / endosporen: bacteriën hebben verschillende strategiën om te overleven. Eén daarvan is het vormen van endosporen: een inwendig kapsel rond een deel van de celinhoud. Hiermee kunnen de bacteriën zelfs na tientallen jaren invriezen of een uur koken stand houden. Onder gunstige omstandigheden kan uit een endospoor een nieuwe bacterie kiemen.
**** microbicide: een microbicide is een stof die, wanneer dit in de vagina of het rectum wordt aangebracht, de overdracht van seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) aanzienlijk kan verminderen.
Referenties: (1) Agolini G, Russo A, Clementi M. Effect of phenolic and chlorine disinfectants on hepatitis C virus binding and infectivity. Am J Infect Control 1999;27(3):236-39.
(2) Sandra K, Harrison, William J Evans, Destin A LeBlene and Lee W Bush. Cleaning and decontaminating medical equipment. Journal of Health care medical management 1990;8(10)36-42.
(3) Bond WW, Favero MS, Petersen NJ. Inactivation of hepatitis B virus by intermediate-to-high level disinfectant chemicals. J Clin Microbiol 1983;18:535-38.
(4) Rutala WA. APIC guideline for selection and use of disinfectants. Am J Infect Control 1990;18:99-117.
(5) Prince DL, Prince HN, Thraenhart O. Methodological approach to disinfection of human hepatitis B virus. J Clin Microbiol 1993;31:3296-304.