Er is iets grondig mis als tussen twee BDSM-partners dingen gebeuren die één van de twee niet wil en waarvan hij of zij duidelijk heeft aangegeven dat hij of zij die dingen niet wil. Dat er iets mis is, is echter niet altijd eenvoudig te herkennen. Per slot van rekening kunnen blauwe plekken ook het gevolg zijn van een BDSM-spel dat naar volle tevredenheid van beide partners is verlopen. Vernedering, bijvoorbeeld door het gebruik van scheldwoorden als ‘slet’ en ‘hoer’, kan onderdeel van BDSM zijn. Dat een Dom(me) bepaalt wanneer zijn of haar sub mag chatten of naar een feest mag, is in de BDSM-wereld ook niet direct iets geks. Waar eindigt BDSM en beginnen misbruik en/of mishandeling?
Huiselijk geweld
In de niet-BDSM-wereld worden misbruik en mishandeling binnen een relatie vaak samengenomen onder de noemer ‘huiselijk geweld’. Dat geweld kan vele verschillende vormen aannemen: daadwerkelijk fysiek geweld, bedreiging met fysiek geweld, geestelijke mishandeling, seksuele mishandeling, financiële uitbuiting, bedreigende telefoontjes, stalking. Vaak komen meerdere vormen tegelijk voor: fysiek, seksueel en geestelijk geweld. Het hoeft niet zo te zijn dat dader en slachtoffer samen in één huis wonen. ‘Huiselijk’ duidt op de (liefdes)relatie tussen dader en slachtoffer, niet op de plek waar het geweld plaatsvindt.
De bedoeling van de dader is om volledige controle over zijn of haar slachtoffer te hebben, op een manier waarmee het slachtoffer nooit of te nimmer akkoord gegaan is. Met zijn of haar geweld beschadigt de dader het welzijn van het slachtoffer op alle mogelijke gebieden: lichamelijk, geestelijk, seksueel, sociaal en financieel. Het geweld is chronisch, niet éénmalig, en komt vaak in golven. Op daadwerkelijke mishandeling volgen vaak spijtbetuigingen van de dader en beloften dat hij of zij het nooit meer zal doen, maar die blijken waardeloos te zijn. Een dag, een week later is het toch weer zo ver.
Slachtoffers van huiselijk geweld lopen doorgaans niet met hun probleem te koop, integendeel. De voortdurende mishandeling en vernedering tast hun gevoel van eigenwaarde aan, waardoor ze in hun schulp kruipen. Ze raken geïsoleerd van de buitenwereld. Ze verzinnen smoezen voor de oorzaak van hun blauwe plekken en excuses voor het gedrag van hun partner. Ze denken dat het normaal is, schamen zich ervoor of maken zichzelf wijs dat het wel goed zal komen. Dat slachtoffer en dader elkaar kennen of zelfs een relatie hebben, maakt de situatie extra moeilijk. Geweld van een vreemde is ernstig, maar geweld van een bekende of zelfs geliefde is nog ingrijpender.
Voor buitenstaanders is de situatie lastig te begrijpen. Vaak krijgen slachtoffers, als ze toch genoeg moed hebben weten te verzamelen om iets over hun probleem te zeggen, slechts als reactie: “Dan ga je toch bij hem weg?!” Maar je gaat niet zomaar weg bij iemand met wie je een relatie hebt, je leven deelt, misschien ook kinderen hebt. Slachtoffers willen soms helemaal niet dat de relatie stopt, ze willen alleen dat het geweld ophoudt. Vaak blijven ze hopen dat hun partner weer wordt wie hij of zij in het begin van de relatie was of leek te zijn. BDSM en huiselijk geweld
Welk boek over BDSM je ook openslaat of welke website over BDSM je ook bezoekt, je zult er lezen over fysiek geweld en vernedering en controle. Je zult er lezen dat de Dominant het voor het zeggen heeft, en de onderdanige ondergaat en gehoorzaamt. In verhalen van onderdanigen zul je lezen over gesputter en twijfels van onderdanigen die helemaal niet zo blij zijn met wat hun Dominant nou weer voor hen verzonnen heeft. En toch heeft BDSM niets met huiselijk geweld te maken. Waarom niet?
De partners in een relatie waarin huiselijk geweld plaatsvindt, hebben nooit van te voren afgesproken dat de machtsverhouding tussen hen (op bepaalde momenten) ongelijk zal zijn. Een slachtoffer van huiselijk geweld heeft er nooit mee ingestemd dat hij of zij geslagen, vastgebonden en uitgescholden zal worden. Een slachtoffer van huiselijk geweld heeft er nooit voor gekozen om de zeggenschap over zijn of haar seksualiteit uit handen te geven. Dader en slachtoffer hebben nooit gepraat over grenzen en stopwoorden, laat staan dat ze achteraf evalueren hoe beide partners het geweld ervaren hebben.
In een BDSM-relatie gebeurt dat allemaal wel. Twee volwassen mensen spreken uit vrije wil met elkaar af dat de machtsverhouding tussen hen (op bepaalde momenten) ongelijk zal zijn. Niet omdat één van de twee het lekker vindt om de volledige controle over de ander te hebben en die ongelijke machtsverhouding daarom aan de ander oplegt. Niet omdat één van de twee het lekker vindt om geen verantwoordelijkheid voor zichzelf te nemen en die verantwoordelijkheid daarom aan de ander opdringt. Nee, zij doen dat omdat béide partners het prettig vinden om de machtsverhouding tussen hen ongelijk te laten zijn. Beide partners halen, ook op de momenten waarop de machtsverhouding tussen hen ongelijk is, bevrediging en voldoening uit hun relatie met elkaar en voelen zich er een completer mens door.
BDSM als dekmantel
De situatie wordt gecompliceerd als huiselijk geweld binnen een BDSM-relatie plaatsvindt. Degene die het geweld pleegt, kan zijn of haar gewelddadige gedrag proberen te rechtvaardigen door te zeggen dat het in BDSM zo hoort. De kans is groot dat het slachtoffer ook gelooft dat het zo hoort. De manier waarop het geweld zich uit, lijkt immers zo verschrikkelijk veel op de manier waarop Dominant en onderdanige in een BDSM-relatie met elkaar omgaan. Lijkt… want er zijn wel degelijk verschillen.
Het allerbelangrijkste verschil tussen huiselijk geweld en BDSM is het effect dat het heeft. Huiselijk geweld breekt af, BDSM bouwt op. Huiselijk geweld verwoest het vertrouwen tussen dader en slachtoffer, en tast het zelfbeeld van het slachtoffer aan. In een gezonde BDSM-relatie verdiept het vertrouwen tussen Dominant en onderdanige zich, en voelen beide partners zich sterk en gerespecteerd. Ze voelen zich bij elkaar thuis, in plaats van continu op hun hoede te moeten zijn vanwege (onvoorspelbare) stemmingswisselingen van hun partner.
Wat betreft fysiek geweld: als dat in BDSM-context plaatsvindt, is het nooit ongecontroleerd. Een Dominant die een onderdanige slaat, slaat nooit uit blinde woede of gefrustreerde razernij. Hij of zij is tijdens het slaan aanspreekbaar, kan met het slaan op elk moment stoppen, zal ook daadwerkelijk met slaan stoppen op het moment dat de onderdanige dat vraagt, en houdt tijdens het slaan uiterst goed in de gaten hoe de onderdanige reageert. De Dominant zal ook een helder hoofd willen hebben. Een spanking wordt nooit getriggerd door het gebruik van alcohol en/of drugs.
Fabeltjes
Het is een fabeltje dat huiselijk geweld binnen een BDSM-relatie uitsluitend beginners overkomt. Misschien is het risico voor beginners groter, omdat hun kennis over wat wel en niet bij BDSM hoort doorgaans kleiner is dan die van mensen die al langer met BDSM bezig zijn. Dat ook een onderdanige kenbaar mag maken wat hij of zij wel en niet wil, grenzen mag stellen, is vaak iets waar beginners huiverig tegenover staan. Dat komt immers niet overeen met hun fantasieën over het volledig uit handen geven van de controle? Maar ook ‘gevorderde’ BDSM’ers kunnen tegen een BDSM-partner aanlopen die lak heeft aan veiligheid, gezond verstand en wederzijdse instemming. En ook ‘gevorderde’ BDSM’ers kunnen zó blij zijn dat ze eindelijk een BDSM-partner gevonden hebben, dat ze een knagend gevoel dat er iets niet klopt maar liever negeren.
Een ander fabeltje is dat huiselijk geweld binnen een BDSM-relatie uitsluitend (vrouwelijke) onderdanigen overkomt. Ook Dominanten kunnen het slachtoffer worden van geweld binnen een BDSM-relatie. Als een Dominant weigert te doen wat een onderdanige wil, kan hij of zij te maken krijgen met extreme jaloezie, scheldpartijen, fysiek geweld, (emotionele) chantage en bedreigingen. Een onderdanige kan bijvoorbeeld dreigen om aan vanilla familie en collega’s van de Dominant te vertellen dat hij of zij aan BDSM doet. Ook kan de onderdanige dreigen de Dominant zwart te maken binnen de BDSM-wereld. Dat laatste is een krachtig dreigement omdat binnen de BDSM-wereld helaas nog altijd de neiging bestaat de onderdanige per definitie als slachtoffer en de Dominant per definitie als dader te zien.
Wat kan de omgeving doen?
Het is niet eenvoudig om signalen op te sommen die wijzen op mogelijke mishandeling. Slachtoffers doen er meestal alles aan om de situatie voor de buitenwereld verborgen te houden, áls ze al zelf herkennen en erkennen dat van mishandeling sprake is. Bij geweld binnen een BDSM-relatie waarvan de Dominant het slachtoffer is, speelt een rol dat geweld tegen Dominanten een relatief onbekend fenomeen is. Het is voor hem of haar heel moeilijk te erkennen dat hij of zij de situatie niet onder controle heeft. Per slot van rekening is die controle nu juist wat hij of zij als Dominant geacht wordt wél te hebben.
Bij geweld binnen een BDSM-relatie waarvan de onderdanige het slachtoffer is, kan het zijn dat de onderdanige de Dominant door dik en dun blijft verdedigen. Het is uiterst moeilijk de onderdanige duidelijk te maken dat het niet de bedoeling van BDSM is dat iemand een steeds lager zelfbeeld krijgt en steeds ongelukkiger wordt. De stelling dat een onderdanige niet goed voor het eigendom van zijn of haar Meester(es) zorgt door dat eigendom zo te laten beschadigen, komt ook vaak niet over.
Voor hulpverlening bij mishandeling geldt als vuistregel: hulp helpt niet totdat het slachtoffer zelf inziet dat het hulp nodig heeft. Iedereen kan hulp geven: familieleden, vrienden, buren, collega’s. Iedereen kan signalen opvangen, luisteren, vragen stellen, een logeerbed aanbieden en doorverwijzen naar hulpverleningsinstanties. Wie ‘huiselijk geweld’ als zoekterm intikt op Google, vindt snel genoeg telefoonnummers van organisaties die gespecialiseerd zijn in hulpverlening bij huiselijk geweld. Zij helpen slachtoffers en daders door middel van gesprekken en cursussen.
De stap naar een hulpverleningsinstantie kan moeilijk zijn op het moment dat de relatie waarbinnen het huiselijk geweld plaatsvindt (ook) een BDSM-relatie is. Talloze hulpverleners beschouwen BDSM helaas nog altijd als een ziekelijke afwijking, ook al wordt in de recentste psychologie-handboeken inmiddels gesteld dat BDSM pas als ziekelijke afwijking gezien moet worden als BDSM iemand ernstig belemmert in zijn of haar normale functioneren. Dat is bij het gros van de BDSM’ers niet het geval, en ook bij BDSM’ers die met huiselijk geweld te maken krijgen niet. Het is bij hen niet BDSM dat hun welzijn aantast, maar het huiselijk geweld.
Het zou niet voor het eerst zijn dat een Dominant binnen de BDSM-wereld tot op zijn sokken wordt afgefikt op grond van een leugenverhaal van een gepikeerde onderdanige. Daarom is het in geval van mogelijk huiselijk geweld binnen een BDSM-relatie ook altijd verstandig om te proberen hoor en wederhoor toe te passen.
Tot slot
Het kan zijn dat BDSM je aantrekt, terwijl je een verleden van mishandeling hebt. Onthou dan alsjeblieft één ding: BDSM is geen therapie.
Meer lezen of hulp nodig?
Voor informatie en/of hulp in Nederland kun je je wenden tot Steunpunt Huiselijk Geweld.
In de Engelstalige publicatie “Preventing Domestic Violence in the Leather” van het Domestic Violence Project van de National Leather Association, een overkoepelende organisatie van BDSM-groepen in Amerika en Canada kun je ook meer info vinden.